Τσικνοπέμπτη - Γιορτάζεται την Πέμπτη που είναι 11 ημέρες πριν την Καθαρά ∆ευτέρα. Είναι ημέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η σαρανταήμερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Την μέρα αυτή επιβάλλεται από το έθιμο το ψήσιμο κρέατος στα κάρβουνα.
Τσικνοπέμπτη (ανάλυση - ιστορία). Τριώδιο και Αποκριές
Το Τριώδιο
Με τον ευρύτερο όρο Αποκριά, ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή, το γνωστό μας τριώδιο.
Οι τρεις Κυριακές που κλείνουν την κάθε εβδομάδα του τριωδίου είναι:
η Κυριακή του Ασώτου,
η Κυριακή της Απόκρεω (μικρή αποκριά) και
η Κυριακή της Τυροφάγου (Μεγάλη Αποκριά).
Η περίοδος του Τριωδίου καλύπτει:
α. Τις τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή (22 ημέρες).
β. Τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή (40 ημέρες, από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Παρασκευή πριν από το Σάββατο του Λαζάρου).
γ. Τις δυο ήμερες Σάββατο του Λαζάρου και Κυριακή των Βαΐων (συνδετικές ήμερες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής με τη Μεγ. Εβδομάδα).
δ. Τη Μεγάλη Εβδομάδα (6 ημέρες).
Η λέξη Αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την έναρξη της τυρινής εβδομάδας στην οποία επιτρέπονται, κατά τη θρησκεία μας, μόνο τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
'Ετσι οι Χριστιανοί προετοιμάζονται για τη μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Συνώνυμη της λέξης Αποκριά είναι και η λέξη Καρναβάλι (Carnival) που προέρχεται από το λατινικό carnem levare (αποχή από το κρέας).
Οι ρίζες των εκδηλώσεων αυτών βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα, στη Διονυσιακή λατρεία. Ο Διόνυσος, κατά το δωδεκάθεο, ήταν ο θεός της γονιμότητας και οι αρχαίοι 'Ελληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς, τα Διονύσια. Κατά τους εορτασμούς αυτούς, στην αρχαία Αθήνα, γινόταν παρέλαση άρματος .
Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά τραγούδια. Οι εορτασμοί αυτοί, πέρασαν από πολιτισμό σε πολιτισμό δεχόμενοι επιρροές από διάφορες κουλτούρες.
Τσικνοπέμπτη
Οι τρεις εβδομάδες πριν την αρχή της Σαρακοστής ονομάζονται Προφωνή, Κρεατινή και της Τυροφάγου.
Στο μέσο της Κρεατινής (της 2ης) εβδομάδας βρίσκεται η Τσικνοπέμπτη, κατά την οποία παραδοσιακά καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος, εν είδει προετοιμασίας για τη νηστεία της Σαρακοστής. Για την ορθόδοξη παράδοση, οι νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής είναι σημαντικές, οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η καταλληλότερη μέρα για κραιπάλες.
Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στο μέσο των 3 εβδομάδων του εορτασμού του καρναβαλιού. Πρόκειται για τη Πέμπτη της 2ης εβδομάδας, της Κρεατινής.
Γιορτάζεται την Πέμπτη που είναι 11 ημέρες πριν την Καθαρά ∆ευτέρα. Είναι ημέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η σαρανταήμερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Την μέρα αυτή επιβάλλεται από το έθιμο το ψήσιμο κρέατος στα κάρβουνα.
Το όνομα "Τσικνοπέμπτη" προέκυψε γιατί την ημέρα αυτή (Πέμπτη δηλαδή) το δείπνο αποτελείται από κρέας ψημένο στα κάρβουνα, το οποίο πρέπει να έχει πάντα λίγο λίπος ώστε κατά το ψήσιμο να βγάλει την απαραίτητη "τσίκνα".
Ακόμα και οι πιο φτωχοί άνθρωποι κάθε περιοχής, πρέπει να ψήσουν κρέας ώστε να μυρίσει το σπίτι τους και όλοι να ξέρουν ότι γιορτάζουν!
Παλιότερα στην ελληνική επαρχία οι άνθρωποι μοίραζαν πιατέλες με το τσικνισμένο κρέας σε όλη την γειτονιά για να στείλουν την μυρωδιά του ψητού σε κάθε άκρη του χωριού.
Μαζί με την Τσικνοπέμπτη έχει καθιερωθεί πλέον και η ειδωλολατρική παράδοση του μασκαρέματος που υποτίθεται ότι διώχνει τα κακά πνεύματα του χειμώνα και βοηθάει έτσι στην εξασφάλιση μιας επιτυχημένης σοδειάς.
Στις μέρες μας η Τσικνοπέμπτη θεωρείται η αρχή της αποκριάς.
Παρόμοιες γιορτές έχουν και άλλα χριστιανικά έθνη, όπως το Schmutziger Donnerstag στη Γερμανία και τη Mardi Gras ("Λιπαρή Τρίτη") στη Γαλλία που όμως αντιστοιχεί στην Ορθόδοξη Καθαρά Δευτέρα. Η τελευταία γιορτάζεται και σε παλαιά γαλλόφωνες περιοχές, όπως στη Νέα Ορλεάνη.
**************************** ****************************
Η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του
Τριωδίου (Κρεατινής) ονομάζεται Τσικνοπέμπτη ή Τσικνοπέφτη, επειδή την ημέρα αυτή όλα τα σπίτια ψήνουν κρέας ή λειώνουν το λίπος από τα χοιρινά και ο μυρωδάτος καπνός (τσίκνα) είναι διάχυτος παντού. Από αυτή την τσίκνα, λοιπόν, έχει πάρει και το όνομά της η Πέμπτη και λέγεται Τσικνοπέμπτη.
Το έθιμο χάνεται στα βάθη των αιώνων, χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή του. Εικάζεται, όμως, ότι προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που επιβίωσαν του Χριστιανισμού. Σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το φαγοπότι και το γλέντι της ημέρας είναι «ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης».
Την Τσικνοπέμπτη, που βρίσκεται στο μέσο του Τριωδίου, ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα. Ανάλογες γιορτές υπάρχουν στη Γερμανία (Schmutziger Donnerstag = Λιπαρή Πέμπτη) και στη Νέα Ορλεάνη των ΗΠΑ (Mardi Gras = Λιπαρή Τρίτη), που συνδυάζονται με καρναβαλικές εκδηλώσεις.
Στο έθιμο της Τσικνοπέμπτης και γενικά στην κρεατοφαγία αντιτίθεται η οργάνωση “Πολίτες για τα Δικαιώματα της Φύσης και της Ζωής” (ΠΟΦΥΖΩ), που υποστηρίζει την ιδεολογία του «αντισπισισμού» (anti-speciesism), η οποία στρέφεται κατά της καταπάτησης των δικαιωμάτων των ζώων.
********************** *******************************
Οι 56 κανόνες της Τσικνοπέμπτης
Μπριζόλες, κοτόπουλο, μπιφτέκια και παϊδάκια. Ναι. Μισό λεπτό όμως να βάλουμε μια τάση, να θέσουμε μερικούς κανόνες.
Αλήθεια ποια είναι η σωστή σειρά, το παϊδάκι ή το κοτόπουλο πρώτο; Κοακόλα ή χύμα κρασί; Και τελικά ποιος έχει την καλύτερη χοληστερίνη, η ταβέρνα της γειτονιάς ή τα Καλύβια/Βλάχικα;
Η τσίκνα πρέπει να σου γαργαλάει τα ρουθούνια και το λίπος να στάζει στο πιάτο. Αλλιώς πως θα νοιώσεις την μέρα στο πετσί σου; Ή, για την ακρίβεια, στα τοιχώματα της καρδιάς σου;
Καλά και άγια τα angus και τα wagyu, αλλά η μέρα επιβάλλει χασαποταβέρνα και κρέατα ελληνικά. Όχι Τ-bοne, rib eye και εξευγενισμένα steak house.
Αν δεν ανοίξεις τη ζώνη μετά, δεν γιόρτασες την μέρα όπως πρέπει.
Στο 98% των γραπτών μηνυμάτων, κάποιοι τρώνε παιδάκια αντί για παϊδάκια
Μην ξεχάσουμε να κάνουμε ρεπορτάζ από Βαρβάκειο Πέμπτη πρωί παιδιά. Να μας μιλήσει και ο Πρόεδρος
Να τηρηθεί σειρά προτεραιότητας παρακαλώ. Πρώτα το λουκάνικο, μετά τα κοτόπουλα, ακολουθούν μπιφτέκια, κεμπάμπ, μπριζόλες και παϊδάκια
Όσο καλή κι αν είναι η ταβέρνα της γειτονιάς, ή το πατροπαράδοτο κουτούκι που πας κάθε χρόνο, Τσικνοπέμπτη σημαίνει σπίτι και ψησταριά στη βεράντα
Ψήνεις, τρως. Ταυτόχρονα
Γενικά τρως μέρα που'ναι. Δεν κάνεις εκπτώσεις
Το κρασί να ρέει
Κυκλοφορούν και φορητά τεστ χοληστερίνης. Αλλά ποιος τα χέζει;
Οι καλύτερες Τσικνοπέμπτες γίνονται στο σπίτι με φίλους
Όσοι κάνουν δίαιτα μπορούν να φάνε άφοβα τα 100 γρ κρέας που αναφέρει το διαιτολόγιό τους
Βλέπεις λίπος, είναι καλό
Τι εννοείς τελείωσαν οι πανσέτες;
Μην ασχοληθείς με σαλάτες, πίτες πατάτες αν θες να παίξεις δυνατά στο κρέας
Οταν τρώμε δε μιλάμε. Πόσο κλισέ και πόσο αληθινό την Τσικνοπέμπτη.
Αν θες σαλάτα κάτσε σπίτι σου ρε φίλε.
Η τσικνοπέμπτη πρέπει να είναι η νύχτα του Αγίου Τριαντάφυλλου (σχώρνα με Στεφ, δεν το λέω με κακία)
Τα παϊδάκια πρώτα για να μην κρυώσουν
Μπιφτέκι, παϊδάκι, λουκανικό, κοτόπουλο. Αυτό είναι σωστό
Πίσσα και πούπουλα σε όποιον ζητήσει εμφιαλωμένο κρασί
Πίσσα, πούπουλα και δημόσια περιφορά σε όποιον κόβει το λίπος από τη χοιρινή με το μαχαίρι.
Όχι ρε φίλε, έχω κανονίσει γυμναστήριο.
Euroleague και παϊδάκια. Μόνο
Η χειρότερη έκφραση στην ιστορία είναι "το παϊδάκι και η γυναίκα. Θέλουν χέρι". Και το play-station θέλει. Και το πιστόλι. Και το μανικιούρ. Και το μπάσκετ. Οπότε μαλακία.Α ναι και η μαλακία.
Όπου είναι να πας, να πας νωρίς. Γιατί τα καλά θα φύγουν νωρίς.
Σκέψου ότι είναι σαν τα ματς που πρέπει να κάνεις το κάτι παραπάνω: ένα κοκορετσάκι, ένα κλέφτικο, ένα εξοχικό, κάτι βρε αδερφέ για τη φάση.
Τι εννοείς Τσικνοπέμπτη; Για μένα είναι απλά Πέμπτη.
Η Τσικνοπέμπτη δεν τελειώνει όταν πιεις την σόδα. Τελειώνει όταν πλύνεις τα χέρια.
Να θυμάσαι ότι το γουρουνόπουλο υπάρχει, δεν το τρώει μόνο ο Οβελίξ
Για τα Καλύβια και τα βλάχικα της Βάρης η Τσικνοπέμπτη είναι ότι η τελευταία Κυριακή της Αποκρίας για την Πάτρα. Ή για το Μάντσεστερ ο Φέργκιουσον. Κάτι τέτοιο.
Και που 'σαι κυρ-Στέφανε. Και πατάτες. Πολλές πατάτες
Ξέρω ότι είναι δύσκολο, αλλά μη φας πολύ ψωμί στην αρχή. Σαν την όπερα το καλό έρχεται στο τέλος.
Τζατζίκι να γλιστράει. Νόμος.
Μέρα που 'ναι, σκουπιζόμαστε στο τραπεζομάντιλο κάτω από το ύψος του τραπεζιού για να μη μας δει κανείς. Ό,τι κάνουμε δηλαδή και τις άλλες φορές.
Κοκακόλα. Κανονική. Εκτός αν είναι και το κρέας light, οπότε είσαι εκτός θέματος έτσι κι αλλιώς.
Η σεφταλιά κάνει τη διαφορά
Καμένο δε σημαίνει καλοψημένο
Αλατοπιπερώνουμε το κρέας στο τέλος του ψησίματος για να μείνει το κρέας μαλακό και ζουμερό
Αν δεν μυρίσει ψητό το ρούχο, δεν κάνεις σωστή Τσικνοπέμπτη
Δεν ψήνουμε το κρέας με το που το βγάλουμε από το ψυγείο. Θα ψηθεί απ' έξω και μέσα θα παραμείνει ωμό. Σωστή απόψυξη
Δεν πάμε ποτέ με φρεσκοπλυμένα ρούχα. Ό,τι δηλαδή κάνεις και στις συναυλίες
Γιατί λούζουμε τα μαλιά μας νομίζεις;
Δεν τρως την Τσικνοπέμπτη πριν την ταβέρνα. Μόνο πρωινό και αυτό μούσλι με γάλα light. Θες τη χοληστερίνη σου χαμηλά.
"Εσύ που θα το τσικνίσεις απόψε;". Διαπόμπευση. Αύριο. Στο Σύνταγμα.
Μασκέ πάρτι την Τσικνοπέμπτη. Σαν να βουτάς σκόρδο αντί για ψωμί (ή τα χέρια σου) στο τζατζίκι.
Γδύνεσαι πάνω απ' το πλυντήριο. Δεν χρειάζεται να μυρίσουν αχρείαστα τετραγωνικά του σπιτιού σου.
Ρέψιμο την Τσικνοπέμπτη, σύνθημα στο γήπεδο.
Το δίωρο ξεροστάλιασμα που θα φας περιμένοντας να σου σερβίρουν τα κοψίδια είναι από μόνο του, μετά από τόσα χρόνια που το περνάς, μια -άλλου τύπου- παράδοση.
Τι εννοείς ποια σαλάτα να παραγγείλεις; Είναι σχεδόν ιεροσυλία τέτοια μέρα να ακουμπήσει στο (τίμιο) τραπέζι σου οτιδήποτε πράσινο.
Υποτίθεται ότι 'σαβουριάζουμε' κρέας την Τσικνοπέμπτη για να προετοιμάσουμε τους εαυτούς μας για την επερχόμενη νηστεία της Σαρακοστής. Χωρίς το δεύτερο, δεν έχει νόημα το πρώτο.
Ακόμη και αδελφός σου να είναι ο ταβερνιάρης, σήμερα αδυνατεί να σου προσφέρει ότι καλύτερο μπορεί. Οπότε, αν θες ποιότητα, μείνε σπίτι και παίξε μπάλα με τον πιο ψαγμένο χασάπη της γειτονιάς σου.
Στα Καλύβια, αδέλφια. Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στα Καλύβια.
Εξετάσεις μετά από έναν μήνα. Όχι νωρίτερα, όχι αργότερα.
Όχι στα γεμιστά κρέατα. Για όνομα του Θεού.
"Ο χασάπης μου φτιάχνει ένα δικό του, φοβερό κεμπάμπ. Θα σου μείνει αξέχαστο". ΠΟΤΕ, ΚΑΝΕΝΑΣ ΧΑΣΑΠΗΣ.
Εκτός αν τον λένε Σάββα κι έχει ταβέρνα στο Μοναστηράκι.
******************************* *************************
Τα έθιμα της Τσικνοπέμπτης
Από τα παλιά χρόνια οι διάφορες Καρναβαλίστικες εκδηλώσεις φτωχών και πλουσίων, άρχιζαν από την Τσικνοπέμπτη, δηλαδή την Πέμπτη ημέρα της εβδομάδος πριν από την Κυριακή της Απόκριας....
Η Τσικνοπέμπτη είναι μια ετήσια τελετή, της οποίας η αρχή χάνεται μέσα στους αιώνες. Η ημέρα που τρώγεται κρέας. Τσικνοπέμπτη είναι η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου, οι τρεις εβδομάδες που συμπεριλαμβάνονται στο τριώδιο είναι, η Απολυτή, η Απόκρεω και η Τυροφάγος. Κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας (Απολυτή) σταματούσε η συνηθισμένη νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, ενώ στη δεύτερη εβδομάδα (απόκρεω) ίσχυε η νηστεία, έτσι η Τσικνοπέμπτη αποκτούσε ιδιαίτερη σημασία και εθεωρείτο εορτάσιμη ημέρα και το τραπέζι ήταν γιορτινό.
Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις λέξεις "τσίκνα" (η μυρωδιά του καμένου ψημένου κρέατος) και "Πέμπτη". Στις μέρες μας η Τσικνοπέμπτη θεωρείται η αρχή της αποκριάς. Πήρε το όνομα Τσικνοπέμπτη από τις τσίκνες, μυρωδιές, που βγαίνουν από τα αναμμένα κάρβουνα όταν ψήνουν σουβλάκια, χαλλούμια, ρέγγες, λουκάνικα, λούντζες. Έτσι οι τσίκνες γεμίζουν την ατμόσφαιρα του χωριού ή της γειτονιάς. Και τούτο γίνεται εν όψει της Μεγάλης Σαρακοστής, όπου αρχίζει μεγάλη νηστεία για τη Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Χριστού. Κατά το έθιμο την Τσικνοπέμπτη συγγενικές ή και φιλικές, οικογένειες μαζεύονται σε ένα σπίτι και το ρίχνουν στο γλέντι, στο χορό και στο τραγούδι και στο τσούγκρισμα των ποτηριών με την ευχή υγεία και καλό Πάσχα να φτάσουμε. Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στο μέσο των 3 εβδομάδων του εορτασμού του καρναβαλιού. Πρόκειται για την Πέμπτη της 2ης εβδομάδας, της Κρεατινής. Γιορτάζεται την Πέμπτη που είναι 11 ημέρες πριν την Καθαρά ∆ευτέρα. Είναι ημέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η σαρανταήμερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Την μέρα αυτή επιβάλλεται από το έθιμο το ψήσιμο κρέατος στα κάρβουνα.
********************** *************************
Το τσίκνισαν για τα καλά στο κέντρο της Ερμούπολης. Το δικό της ξεχωριστό χαρακτήρα είχε η Τσικνοπέμπτη στην κεντρική αγορά, στην Οδό Χίου, όπου το έθιμο που έχει κάνει την εμφάνισή του τα τελευταία χρόνια, φέτος τιμήθηκε περισσότερο από ποτέ.
Επιχειρηματίες της περιοχής σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Χρουσών, αλλά και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κρητών Σύρου, δημιούργησαν μια ζεστή ατμόσφαιρα στο πνεύμα της ημέρας.
Τα ψησίματα έδιναν και έπαιρναν και «έσπαγαν» τη μύτη των περαστικών που δεν έχασαν την ευκαιρία να κεραστούν και να γευθούν τις λιχουδιές.
Το κρασί και το τσίπουρο είχε πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ το κέφι ξεσήκωσε η ζωντανή μουσική, το τραγούδι και οι χοροί.
Ήταν ένα πρόγευμα των αποκριάτικων εκδηλώσεων και του καρναβαλιού της Σύρου που θα ακολουθήσουν το αμέσως επόμενο διάστημα.
************************* ******************************